COLUMN | Wat ze ons niet leren over "later"

Volgens de Nationale Bank van België daalt het aantal belastingbetalers dat onze welvaartsstaat onderhoudt al twintig jaar. Waar er rond de eeuwwisseling nog drie mensen waren per gepensioneerde, is dat ondertussen gedaald tot twee. In de komende tien jaar zou dat zelfs kunnen dalen tot één werkende per gepensioneerde.

Uit cijfers van Statbel blijkt daarbovenop dat de afhankelijkheidsratio van ouderen tot 2070 daardoor sterk toeneemt. Logisch: hoe meer gepensioneerden en hoe minder werkenden, hoe groter de ratio. Voor de wiskundekraks: als de teller stijgt en de noemer daalt, dan wordt de breuk groter. 

Oei. Nu heb ik in mijn inleiding een aantal woorden genoemd waarmee ik 90% van de jongeren in slaap heb gewiegd: belastingbetaler, welvaartsstaat, gepensioneerde. En dan gooi ik er nog wat wiskunde bovenop. Was dit geen jongerenplatform?

Economieles aan de familietafel

Aan de familietafels heb ik die discussie al lang opgegeven. Ik begrijp dat mensen na veertig jaar werken met pensioen willen. Dat gun ik hen ook. Maar ik? Ik zal straks geen pensioen meer hebben hoor. Er is straks te weinig welvaart om mijn ziektedagen mee op te vullen, laat staan mijn pensioen. 

Omwille van die onzekerheid raadde een niet nader genoemde bank me onlangs aan het zekere voor het onzekere te nemen en een beleggingsfonds te starten. De marjonetten van de bank vergaten erbij te vertellen dat ik instapkosten moest betalen, een verzekeringstaks en niet te vergeten: jaarlijkse beheerkosten. Kijken naar een computer kost uiteraard ook geld.

Winst maken op vertrouwen is exact het omgekeerde van solidariteit.

De bank rekent mij kosten aan om met mijn geld te mogen spelen. Ze maakt, met andere woorden, winst op mijn vertrouwen. Winst maken op vertrouwen is exact het omgekeerde van solidariteit. Op school heb ik wel formules geleerd, maar niet dat niet iedereen dezelfde definitie van solidariteit hanteert. 

Wat we niet leren op school

Op school leerde ik inderdaad hoe Pythagoras werkt en hoe ik met een integraal de oppervlakte onder een ellipsoïde kan berekenen. Niemand heeft me echter uitgelegd wat ik met die kennis moest doen, laat staan hoe ze me kan helpen de samenleving te verbeteren.

Denk eens aan een ingenieur die straks onze digitale veiligheid moet bewaken, uit vrees voor de Rus. Of een floormanager die onvervangbaar de vergaderzaal schoonhoudt. Wij zullen moeten opdraaien voor die welvaartsstaat. Zonder plan of vertrouwen. 

Solidariteit leer je dus niet uit een handboek. Het is een berekening die nooit lijkt te kloppen: zodra kennis handen en voeten krijgt, wordt een ander er beter van. De rekensom klopt wel. Alleen is dat de les die we nooit krijgen, maar wel dringend nodig hebben.

Later begint vandaag

Toch zie ik veel jonge mensen die geloven in het goede van de samenleving. Zij willen de wereld redden. Ze dragen hun steentje bij, ondanks het gebrek aan vertrouwen dat ze krijgen. De neerslachtige houding die ons wordt aangepraat, helpt niet. 

Tijdens het verkiezingsjaar heb ik honderden generatiegenoten zien opstaan om te zorgen voor morgen.

Kijk eens naar de Vlaamse Jeugdraad. Zij adviseren Vlaamse beleidsmakers rond klimaat, digitale leefwereld en gelijke kansen. In lokale jeugdraden gebeurt hetzelfde, op kleinere schaal. Tijdens het verkiezingsjaar heb ik honderden generatiegenoten zien opstaan om te zorgen voor morgen. Voor onze toekomst dus. 

Wie alleen rijdt, rijdt zichzelf de afgrond in

Jonge mensen bouwen aan buurtprojecten, praten erover in podcasts, ondernemen in start-ups of starten nieuwe jeugdwerkingen. Ze werken samen aan sociale en maatschappelijke innovatie. Telkens leert het verenigingsleven ons iets wat we op school te weinig meekrijgen: zorgen voor elkaar. 

Geef zo’n jongere eens een schouderklop. Zeg: “Bedankt dat je zorg draagt voor onze samenleving.” Daarvoor hoef je geen beleidsmaker te zijn, al zouden die dat wat vaker mogen doen.

“Bedankt dat je zorg draagt voor onze samenleving.”

Wat ze ons niet leren over later, is precies waar we vandaag aan moeten beginnen. We moeten jongeren niet bang maken voor belastingen, maar hen uitleggen waarom het een daad van solidariteit is. Later mag geen hoofdstuk blijven in een handboek, maar een oefening in samenleven.