Liefde, hoop en angst: hoe huiselijk geweld een gezin vormt

DIEPENBEEK -  Rond de Internationale Dag tegen Geweld tegen Vrouwen en de VN-campagne 16 Days of Activism komt partnergeweld wereldwijd in de aandacht. Het verhaal van Sofie toont hoe hardnekkig en complex dat geweld kan zijn en waarom deze campagnes nog altijd nodig blijven. 

* Uit respect voor de privacy van de betrokkenen zijn de gebruikte namen in dit verhaal pseudoniemen. 

Jaarlijks valt op 25 november de Internationale Dag voor de Uitbanning van Geweld tegen Vrouwen. Daarnaast organiseert de Verenigde Naties ook de 16 Days of Activism against Gender-Based Violence. Een wereldwijde campagne die loopt van 25 november tot 10 december (Mensenrechtendag). De campagne benadrukt dat gendergerelateerd geweld niet alleen fysiek kan zijn, maar bijvoorbeeld ook psychologisch, financieel en digitaal.  

Hoewel cijfers en campagnes belangrijk zijn, blijft de kern van dit thema altijd draaien om echte mensen, echte gezinnen en echte gevolgen. Sofie Janssens (54) is al vierentwintig jaar getrouwd met haar man Erik Blommen (56). Voor de buitenwereld lijken ze een gewoon koppel dat af en toe moeilijke jaren heeft gehad, zoals zoveel andere relaties. Achter gesloten deuren gaat hun verhaal veel dieper. Erik kon op bepaalde momenten streng worden. Het was geen dagelijks tafereel, maar een patroon dat Sofie leerde excuseren. 

Het begin van een patroon  

Sofie en Erik leerden elkaar kennen tijdens hun studententijd. Ze groeiden snel naar elkaar toe en besloten al even snel om samen te gaan wonen. Een jaar later waren ze getrouwd en drie jaar later waren ze zwanger. Sofie geeft toe dat het allemaal wat vlug ging: “We hebben elkaar eigenlijk moeten leren kennen in de relatie. We hadden daar vooraf nooit echt de tijd voor genomen.” Ze vertelt dat ze beiden nog bezig waren met zichzelf uit te zoeken, maar stonden sneller dan verwacht in het midden van een volwassen leven. 

Na een paar jaar samen begonnen er al kleine spanningen aan de oppervlakte te komen: Erik werd prikkelbaarder en zijn opmerkingen scherper. Wat eerst voelde als koppigheid of stress, werd langzaam iets anders. “Het is nooit plots gekomen,” verklaart Sofie. “Het was een langzame verschuiving van grenzen. Hier en daar een duw tijdens discussies of mij hard vastgrijpen aan mijn armen als hij zijn gelijk niet kreeg.” Toen Noor geboren werd, hoopte ze dat het ouderschap alles zou verzachten, maar in plaats daarvan werd hun relatie zwaarder en complexer. 

“Tijdens de slechtste dagen vlogen er glazen door de keuken.” In deze periode werd Sofie ook regelmatig geslagen. Ze probeerde dan zo rustig mogelijk te blijven, niet te reageren en uit de weg te gaan, en het belangrijkste van al: ze probeerde vooral niet te laten merken hoe bang ze was. “Ik voelde me machteloos, zeker met een pasgeboren baby in huis.” 

De dochter die het allemaal zag 

Sofie en Erik hebben één dochter, Laura (33). Zij zag gedurende haar jeugd meer dan Sofie ooit had gewild: elke spanning in huis en elke ruzie. “Als kind zie je meer dan ouders denken,” vertelt Laura. Ze houdt van haar mama, maar ze worstelt met het gevoel dat haar moeder zichzelf nooit heeft beschermd, en daarmee haar ook niet. “Ik denk nog vaak aan alle ruzies die er zijn geweest. Die zijn er nu nog maar op kleinere schaal en ik wil mezelf niet mee belasten. Ik ken geen rust in dat huis.” 

Bij Laura stoppen de gevoelens niet alleen daar: “Ik hoop dat ik nooit in zo'n situatie eindig. Ik zou het mezelf nooit vergeven.” Ze begrijpt haar mama ergens wel. Ze weet hoe complex relaties kunnen zijn, maar accepteren doet ze niet. “Het is niet dat ik haar wil straffen… Als ik daar ben, voel ik alles weer. De angst, de spanning, de herinneringen. Ik voel me terug het achtjarige meisje dat zich in haar kamer verstopte terwijl ik mijn ouders hoorde schreeuwen. Ik wil dat niet meer.” 

Scheiden is geen optie  

Voor Sofie was weggaan nooit een vanzelfsprekende keuze. Ze zag Erik niet alleen als de man met wie ze moeilijke momenten deelde, maar ook als de vader van haar kind en de persoon met wie ze een leven had opgebouwd. “Hij is niet altijd zo,” vertelt ze. “Er zijn periodes waarin hij echt moeite doet, en dan denk ik dat het allemaal achter ons ligt.”

Sofie bleef en blijft hopen op verbetering, en die kwam soms ook, maar nooit lang genoeg om het verleden te verdwijnen. “Je raakt gehecht aan de goede dagen,” zegt ze. “Je probeert jezelf ervan te overtuigen dat die ooit de norm zullen worden.” Die hoop, gecombineerd met schaamte, loyaliteit en de angst om alles kwijt te raken, hield haar in de relatie. “Mensen zeggen snel dat je moet vertrekken,” zucht ze. “Mensen begrijpen niet hoe ingewikkeld liefde kan zijn als er zoveel geschiedenis achter zit.” 

Er waren natuurlijk ook momenten van rust, dagen dat Erik zijn excuses aanbood, zachter was, beloofde dat het anders zou worden terwijl hij Sofie in zijn armen had. Het zijn deze momenten die deden geloven dat er nog iets te redden viel. Doorheen hun relatie leerde ze signalen herkennen die kwamen voor zijn woedeaanvallen. Ze probeerde te vermijden wat hem zou triggeren. “Ik was jong, moe en bang. Ik wist niet wat normaal was en ik dacht dat het wel zou overwaaien” zegt ze.

Liefde die blijft

Nu, vierentwintig jaar later, zijn de hevigste uitbarstingen verdwenen, maar de gevolgen ervan niet. Erik is met de jaren rustiger geworden en verliest minder snel zijn geduld. Ondanks alles blijft Sofie haar man dagelijks graag zien en voelt ze nog steeds een grote liefde voor hem. “Ik weet dat veel mensen mijn keuzes niet begrijpen,” Sofie vertelt ook dat ze hoopt dat niemand dit ooit moet meemaken: “Het is geen leven dat ik iemand zou toewensen. Ik probeer te begrijpen en te vergeven, zonder het goed te praten.”

Het verhaal van Sofie, Erik en Laura onderstreept waarom de Internationale dag voor Uitbanning van Geweld tegen Vrouwen en de 16 Days of Actvism against Gender-Based Violence zo belangrijk zijn. Het gaat niet alleen om de shockerende cijfers of beleidsmaatregelen, maar om de echte verhalen achter de statistieken. Door bewustwording en steun te bieden aan slachtoffers kan de cyclus van geweld doorbroken worden.