“We willen een stabiel kabinet": wat Nederlandse jongeren denken over de verkiezingen

Na net geen twee jaar trekken onze Noorderburen vandaag opnieuw naar de stembus. Volgens de NOS zijn het de “spannendste verkiezingen in jaren”. Het vorige kabinet kwam immers na amper 11 maanden ten val. Er lijkt dus geknaagd te zijn aan het vertrouwen van de Nederlandse kiezer. Maar is dat wel zo? Wij vroegen het aan een aantal jonge Nederlanders.

Nederlandse politiek voor dummies

Om de verkiezingen in Nederland te begrijpen, is het belangrijk te vertellen dat het voor nieuwe partijen makkelijker is om vanuit het niets, zetels in het parlement te halen. Dat komt omdat er in Nederland géén kiesdrempel bestaat.

In België moeten partijen minimum 5% van de stemmen halen in een kieskring om er zetels voor te krijgen. Enkel de partijen boven die drempel krijgen zetels. Dat gebeurt door het aantal stemmen te delen door 1, 2, 3, enzovoort: evenveel als het aantal te verdelen zetels in een kieskring. Dat doe je voor iedere partij. Zo krijg je uiteindelijk delingen (quotiënten). De kleinste quotiënt noemen we de kiesdeler. Het aantal zetels dat dan naar een partij gaat, is gelijk aan het aantal quotiënten dat boven de kiesdeler zit. 

Forget that. In Nederland doen ze daar niet aan mee: stemmen worden gewoonweg evenredig verdeeld. Zo kunnen dus ook kleine partijen meedingen om een zetel. Op het kiesbiljet vandaag stonden maar liefst 27 partijen over het hele Rijk. En iedereen kan op iedereen stemmen, want er bestaan in Nederland ook geen kieskringen. Of je nu van Vlissingen of Maastricht bent: je stemt voor dezelfde mensen. 

Stabiel kabinet gewenst

Dat heen-en-weer geschud van partijen en politici valt ook jongeren op: de meesten zijn het erover eens dat er een stabiel kabinet moet komen dat voor enkele jaren de zaken op een rij heeft. Stan (18) geeft aan voor het CDA (Christen-Democratisch Appèl) te stemmen van lijsttrekker Bontenbal: “Ik ben het grotendeels met de standpunten van het CDA en het lijkt mij momenteel een stabielere partij dan bijvoorbeeld JA21 (Conservatieve Liberalen) of VVD (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, rechts-liberaal).”

Momenteel? Inderdaad: het CDA haalde in 2023 nog amper 5 zetels binnen, terwijl het vandaag één van de koplopers is. In 2023 was het extreemrechtse PVV van Wilders nog de grootste met 37 zetels. Die vormde toen een coalitie met de Boer Burger Beweging (7 zetels), het centristische Nieuw Sociaal Contract (20 zetels) en de VVD van oud-premier Mark Rutte (24 zetels). 

Klein detail: er zaten geen (of weinig) ervaren politici in het kabinet. Op 2 juli 2024 legde Dick Schoof I de eed af. Met een premier die voormalig secretaris-generaal was van het ministerie van Justitie en Veiligheid, kwam het kabinet al op 3 juni 2025 ten val. Dat kwam omdat Wilders een totaalslot wilde op migratie, ook voor arbeidsmigranten. Hij kreeg een slot op de politiek in de plaats en vertrok uit het kabinet.

Woning en veiligheid als centrale thema's

Momenteel worden opnieuw PVV en Groenlinks-PVDA gepeild als mogelijke winnaars. Toch strijden ook het CDA en het eerder progressief-liberale D66 mee om de eerste plek. Lijsttrekker Jetten pleitte tijdens de campagne opvallend genoeg om tien nieuwe steden te bouwen in Nederland. 

Tess en Fleur zijn beiden net zestien, maar liggen wakker van de woningcrisis. In Nederland is de gemiddelde woningprijs momenteel meer dan €500.000. Ter vergelijking: in België is dat ruim €100.000 minder. Hoewel Tess en Fleur nog niet mogen stemmen, vulden ze beiden de stemwijzer in. Ze kwamen zo beiden terecht bij D66. 

“Ik was tot nu toe nog niet zo geïnteresseerd in politiek. Omdat ik straks ga studeren en later nog een huis wil kopen, vind ik het nu interessanter worden”
(Tess, 16)

Daarnaast is de veiligheid op straat een belangrijk thema. Afgelopen zomer kwam een 17-jarig meisje nog om het leven nadat ze ‘s nachts werd achtervolgd en vermoord. Volgens Doah (16) moet er daarom meer nadruk worden gelegd op veiligheid voor vrouwen: “Ik vind het belangrijk dat er meer op de toekomst wordt gericht en daar valt in mijn ogen veiligheid voor vrouwen zeker onder.” 

Ook Daniëlle wil als zestienjarige af en toe eens kunnen uitgaan. Ze vindt dat er nog veel verbeterpunten zijn op dat vlak: "Ik denk aan straatverlichting, meer hulp en ondersteuning inzetten, zowel hulplijnen als politie op straat. Er moet ook meer maatschappelijke bewustwording voor worden gecreëerd."

Economische en ethische thema’s houden jongeren bezig

Stan is net 18 geworden en mag daarom wel gaan stemmen. Hij stemt heel bewust voor het CDA: “Ik vind dat een verhoging van het minimumloon niet automatisch moet leiden tot een verhoging van de bijstandsuitkering omdat ik persoonlijk vind dat de bijstandsuitkering waardevast moet zijn.” 

Op dit moment wordt de bijstandsuitkering nog gekoppeld aan het minimumloon. Die uitkering kan worden vergeleken met het Belgische leefloon. Het CDA vindt inderdaad dat “In een fatsoenlijk land niemand werkloos langs de kant staat; iedereen moet kunnen meedoen.” De sociale zekerheid is net zoals in ons land dus een heet verkiezingsthema. 

Spannende verkiezingen of niet? 

Enkele jongeren die we bevroegen gaven aan “ervoor te vrezen dat Wilders weer de grootste zou worden.” Heel wat partijen hebben immers aangegeven niet in een coalitie met zijn PVV te willen stappen. Nadat ze uit het vorige kabinet stapten, verweten de meesten hem en zijn ministers “onervaren bestuurders” te zijn. 

Daniëlle (16) geeft inderdaad toe dat ze de verkiezingen spannend vindt. Ondanks het feit dat ze niet mag stemmen, begrijpt ze dat verkiezingen veel invloed hebben op haar eigen toekomst: "En dat terwijl de jongeren om mij heen nog geen invloed hebben op de verkiezingen. Bovendien lijkt de opkomst voorlopig lager te zijn dan bij vorige verkiezingen. Ik vind deze verkiezingen dus heel spannend."

In de talkshow Pauw & De Wit werd gisterenavond nog een peiling vrijgegeven door studiebureau Ipsos. Die gaven aan dat er maar liefst vier partijen meedingen om de grootste te worden. Kanttekening: in 2023 werd PVV gepeild op 27 zetels en strandde hij uiteindelijk op 37 zetels. De eerste resultaten worden kort na sluiting van de stembureaus, rond 21 uur, verwacht.